Streszczenie raportu z realizacji pakietu nr 2
W systemie certyfikacji eko-rolniczej, pierwszymi, którzy są w stanie wytropić ewentualne oszustwa są inspektorzy. Z tego względu powinni oni dysponować odpowiednim warsztatem, umożliwiającym rozpoznawanie oszustw. Według ISO 17065, szkolenie inspektorów należy do zadań jednostki certyfikującej. Celem niniejszego projektu jest wsparcie jednostek certyfikujących w zakresie prewencji oraz wykrywania oszustw, poprzez opracowanie programu szkoleń instruktorskich.
W pakiecie zadaniowym nr 2 przeanalizowano aktualny stan szkoleń inspektorów pod kątem identyfikowania ryzyk, jak również treści merytoryczne i metody niezbędne w programie planowanego kursu instruktorskiego. Wobec coraz większego zróżnicowania i złożoności organizacyjnej eko-przedsięwzięć, a także w świetle ujawnionych dotąd nieprawidłowości i oszustw, umiejętności i sprawność inspektora są w centrum uwagi niniejszego pakietu zadaniowego.
W ramach pakietu została przeprowadzona analiza SWOT (mocne i słabe strony, szanse i zagrożenia) w odniesieniu do szkoleń aktualnie praktykowanych przez jednostki certyfikujące w Austrii, Niemczech, Włoszech i Polsce.
Ocena dotychczasowych szkoleń
Z analizy dotychczasowych modeli szkoleń inspektorów rolnictwa ekologicznego, stosowanych przez jednostki certyfikujące w krajach, w których realizowany jest projekt (Austria, Niemcy, Włochy, Polska) wynika, że zagadnienia związane z zapobieganiem i wykrywaniem oszustw nie są omawiane w wystarczającym stopniu.
Wywiady z ekspertami oraz internetowe ankietowanie inspektorów rolnictwa ekologicznego
W celu uzyskania opinii ekspertów i zidentyfikowania treści szkoleniowych oraz stosowanych metod, przeprowadzono wywiady z ekspertami w państwach członkowskich UE. Wyniki wywiadów telefonicznych wykazały, że inspektorzy są szkoleni w zakresie wymogów prawnych i najczęstszych nieprawidłowości i niezgodności, jednak branża ta potrzebuje lepszego wyszkolenia inspektorów w zakresie ukierunkowania na wykrywanie ryzyk i zapobiegania oszustwom.
Na bazie wywiadów przeprowadzonych z wybranymi ekspertami sektora eko-rolniczego, przygotowano ankietę internetową w celu zebrania opinii inspektorów rolnictwa ekologicznego. Wg ekspertów, elementy wymagające uwzględnienia w przyszłych szkoleniach, to: informowanie o scenariuszach oszustw i pojawiających się rodzajach ryzyk, postępowanie dotyczące punktów krytycznych w produkcji ekologicznej i stosowanych mechanizmów zapobiegawczych, zagadnienia identyfikowalności i szczelności strumienia przepływu eko-produktów (kontrole krzyżowe, próbkobranie). Podobne opinie wyrazili inspektorzy uczestniczący w ankiecie internetowej.
Analiza SWOT
Z przeprowadzonej analizy SWOT (mocne i słabe strony, szanse i zagrożenia) w odniesieniu do szkoleń praktykowanych przez jednostki certyfikujące w Austrii, Niemczech, Włoszech i w Polsce, wynika:
- Mocne strony: innowacyjność eko-rolniczej certyfikacji; ujednolicone umiejętności inspektorów; przyczynek do zapobiegania przypadkom oszustw; elastyczne podejście do poszerzania umiejętności;
- Słabości: wysokie koszty; pomijanie części uchybień; przerost biurokracji; brak wsparcia ze strony właściwych urzędów;
- Szanse: roztropna adaptacja wymogów ISO 17065; współpraca jednostek certyfikujących i instytucji zewnętrznych;
- Zagrożenia: upaństwowienie kontroli eko-rolniczych; nadmierne sformalizowanie wymagań kompetencyjnych dla inspektorów.
Dorobek tego pakietu (WP2) stanowi punkt wyjścia dla tworzenia programu kursu instruktorskiego, planowanego w niniejszym projekcie.
